Komórka jajowa
Choć niewielka komórka jajowa może być interesująca. Pełni istotną rolę w organizmie, jednak nie każdy zdaje sobie sprawę z jej właściwości. Poniżej znajdują się zaskakujące tajemnice komórki jajowej.
Czym jest komórka jajowa?
Komórka jajowa to żeńska gameta. Powstaje oraz dojrzewa w jajniku. Podczas cyklu menstruacyjnego dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa i dojrzała komórka jajowa jest transportowana jajowodami na spotkanie z plemnikiem. Takie działanie ma umożliwić zapłodnienie. Połączone gamety tworzą zarodek, który zagłębia się w bocznej ściance macicy i rozwija się w płód.
Rozmiar komórki jajowej
Zaskakującym faktem jest to, że to największa komórka w ciele człowieka. Choć nadal pozostaje niewielka (ma około 0,12 mm średnicy), do jej obserwacji nie potrzeba mikroskopu i można ją zobaczyć gołym okiem. Niektórzy porównują jej wielkość do ziarenka piasku. Co ciekawe, komórka jajowa jest większa niż plemnik.
Komórka jajowa powstaje w życiu płodowym
Proces tworzenia żeńskich komórek rozrodczych, czyli oogeneza, rozpoczyna się już u rozwijającego się płodu. Wytwarzanie rozpoczyna się około 9. tygodnia od poczęcia. Podczas narodzin w jajnikach dziecka znajduje się od 1 do 2 milionów pęcherzyków jajnikowych. Warto zaznaczyć, że nie każdy z nich rozwinie się w dojrzałą i gotową do zapłodnienia komórkę jajową. Przeciętnie kobieta w ciągu swojego życia uwalnia około 400-500 komórek jajowych. Dla porównania proces powstawania komórek jajowych różni się od wytwarzania plemników, które są tworzone na bieżąco, a w trakcie życia mężczyzna średnio produkuje około 525 miliardów plemników.
Dojrzewanie komórki jajowej jest długotrwałym procesem
Komórka jajowa powstaje podczas licznych podziałów, które zachodzą w ciele. Początkowe podziały komórkowe zachodzą już w okresie płodowym, jednak w pewnym momencie się zatrzymują aż do osiągnięcia przez jednostkę dojrzałości płciowej, która następuje zwykle w okresie 11-14 roku życia. Z tego wynika, że pęcherzyki jajnikowa są niedojrzałe aż do pojawienia się pierwszej miesiączki.
Komórka jajowa żyje krótko
Komórka jajowa jest uwalniana z pęcherzyka Graafa w czasie owulacji (jajeczkowania). W przypadku standardowego cyklu menstruacyjnego (trwającego 28 dni) ma to miejsce najczęściej w połowie cyklu, czyli 14 dnia. Warto zaznaczyć, że zdrowy cykl menstruacyjny może trwać do 21 do 35 dni i jest to kwestia indywidualna. Na przesunięcie jajeczkowania mogą wpływać zaburzenia hormonalne, przeżywanie stresu, intensywna aktywność fizyczna, restrykcyjna dieta, przyjmowanie niektórych leków, choroby, zmiana klimatu czy stref czasowych. Z tego powodu warto obserwować swój organizm i monitorować zachodzące w nim zmiany np. konsystencję śluzu czy temperaturę ciała. To pozwoli rozpoznać procesy zachodzące w cyklu menstruacyjnym oraz pojawienie się owulacji.
Życie komórki po uwolnieniu z pęcherzyka Graafa trwa od 12 do 24 godzin. To krócej niż plemniki, które dla porównania mogą przetrwać w układzie rodnym kobiety od 1 do 5 dni. Jedynie w tym przedziale możliwe jest zapłodnienie.
Komórka jajowa może się połączyć tylko z jednym plemnikiem
Do dojrzałej komórki jajowej dociera niewiele plemników. Wiele z nich zostaje zniszczona w kwaśnym środowisku panującym w pochwie, grzęźnie w gęstym śluzie szyjkowym czy zostaje unicestwiona przez zachodzące w orgazmie działania przeciwplemnikowe. Plemniki, które dotrą do komórki jajowej, usiłują się przebić przez jej błonę. Zaskakujące jest, że choć żeńskiej gamecie przypisuje się bierną rolę podczas procesu zapłodnienia, okazuje się, że komórka jajowa jest „wybredna” i wybiera plemnika, którego wpuści. Gameta preferuje plemniki z prawidłowym DNA. Wówczas wytwarza związek, który zmiękcza jej błonę i przepuszcza określonego plemnika. Po powiązaniu gamet zewnętrzna warstwa komórki staje się twarda, uniemożliwiając przedostanie się do wnętrza gamety kolejnym plemnikom.
Owulacja mnoga
Może się zdarzyć, że podczas jajeczkowania zostają uwolnione dwie lub więcej dojrzałych komórek jajowych. Mowa wówczas o owulacji mnogiej. Zjawisko może dotyczyć nawet około 10% cykli menstruacyjnych. Jeśli dojdzie do zapłodnienia obu komórek, płody rozwiną się w bliźnięta dwujajowe. Inaczej jest w przypadku bliźniąt jednojajowych. Wówczas została uwolniona jedna komórka jajowa. Zapłodniona przekształciła się w zygotę, która podzieliła się na dwie części.
Komórki jajowe starzeją się
Warto zaznaczyć, że wraz z wiekiem kobiety spada ilość oraz jakość gamet. Stopniowo obniża się płodność kobiety – dochodzi do zmniejszenia się liczby oocytów, zachodzą zmiany w obrębie macicy oraz funkcji jajników. Jedną z przyczyn starzenia się komórek jajowych jest stres oksydacyjny. Jest to brak równowagi między ilością wolnych rodników (produktów ubocznych przemiany materii) oraz zdolnością do ich usuwania. Prowadzi to do ekspresji genów, które stają się bardziej narażone na uszkodzenia. Do dobrego odżywienia pęcherzyki jajnikowe potrzebują również odpowiedniego unaczynienia. Dlatego gdy wraz z wiekiem pogarsza się przepływ krwi, spada również ilość oocytów. Jakość komórek jajowych jest również zależna od prowadzenia przez jednostkę trybu życia. Gdy jest niezdrowy, może dojść do uszkodzenia komórek DNA oraz wpływa na rozregulowanie gospodarki hormonalnej organizmu.
Komórki jajowe można zamrozić
Ze względu na to, że organizm kobiety uwalnia zaledwie 400-500 dojrzałych komórek są one niezwykle cenne dla osób, które planują powiększanie rodziny. Z tego powodu niektóre kobiety decydują się na mrożenie komórek, co umożliwia zmniejszenie marnowania gamet. Pobrane podczas procesu krioprezerwacji komórki umieszcza się w temperaturze -195 stopni Celsjusza. Następnie gamety można wykorzystać podczas procedury sztucznego zapłodnienia.
Przeczytaj także:
Wkładka antykoncepcyjna Diafragma Caya do samodzielnego stosowania, odpowiednia dla 98% kobiet
