Wiele par marzy o posiadaniu potomstwa. Jednak czasami okazuje się, że pomimo starań nie dochodzi do zapłodnienia. Nieudane próby wiążą się z licznymi negatywnymi emocjami np. smutkiem, przeżywanym stresem, frustracją czy obwinianiem siebie lub partnera za niepowodzenia. Tymczasem problemy z zajściem w ciążę stają się coraz bardziej powszechne. Szacuje się, że w Polsce nawet co czwarta para ma problemy z poczęciem. Jakie mogą być powody niemożności zajścia w ciąże pomimo starań?
Jak dochodzi do zapłodnienia?
Do zapłodnienia dochodzi po połączeniu dwóch gamet – plemnika (męskiej) oraz komórki jajowej (żeńskiej). Następnie powstaje nowa komórka, czyli zygota. To z niej rozwija się zarodek. Najczęściej do zapłodnienia dochodzi po stosunku płciowym, jednak może się to odbyć również przez inseminację czy zapłodnienie metodą in vitro. Jest to złożony proces, na którego powodzenie wpływa wiele czynników.
Niepłodność a bezpłodność
Te dwa pojęcia często są ze sobą mylone, a dotyczą różnych stanów. Osoba dotknięta bezpłodnością nie jest zdolna do spłodzenia potomstwa. Przyczyn można wypatrywać w komplikacjach po przebytych chorobach albo urazach czy nieprawidłowościach w rozwoju narządów płciowych. Bezpłodność jest stanem nieodwracalnym i nie ma możliwości leczenia. Nie oznacza to jednak niemożności nieposiadania dzieci. Obecnie dzięki rozwiniętej technologii i medycynie można znaleźć inne rozwiązanie np. wykorzystanie w procedurze in vitro zdrowych komórek jajowych. Co więcej, pary dotknięte bezpłodnością często decydują się również na adopcję.
Niepłodność określana jest jako choroba społeczna, ponieważ dotyka ok. 10% społeczeństwa. W przypadku niepłodności problem dotyczy par, które nie mogą począć dziecka pomimo regularnego współżycia przez ponad 12 miesięcy. Trzeba pamiętać, że musi się to odbywać bez stosowania środków antykoncepcyjnych, co najmniej 3-5 razy w tygodniu.
Warto zaznaczyć, że oboje partnerów może mieć problemy z płodnością. Nie jest to wina żadnej ze stron.
Jakie są powody niemożności zajścia w ciążę?
Istnieje wiele przyczyn, które odpowiadają za problemy w zajściu w ciążę. Poszukiwanie powodów niepowodzeń warto rozpocząć od obserwacji i analizy prowadzonego stylu życia przez obojga partnerów. Do częstych przyczyn problemów z płodnością należą nadwaga i niedowaga, nierzadko związane z innymi dolegliwościami zdrowotnymi.
Warto zwrócić uwagę na dietę i uwzględnić w niej pełnowartościowe składniki, a także ograniczyć albo wyeliminować te, które nie służą organizmowi np. tłuste potrawy. Przykładowo dobrze odstawić spożywanie alkoholu czy palenie wyrobów tytoniowych. Można wspomóc organizm dodatkową suplementacją minerałów i witamin np. cynku, żelaza, magnezy, miedzi czy witamin E, C oraz z grupy B.
Istotna jest również aktywność fizyczna. Warto pamiętać, że regularne ćwiczenia średnim stopniu intensywności dobroczynnie wpływają na cały organizm i poprawiają samopoczucie. Czynnikiem negatywnie wpływającym na zajście w ciąże jest przeżywany stres, zaburzenia snu, a także przebywanie w ekspozycji na działanie promieniowania czy metali ciężkich.
Powodem niemożności zajścia w ciążę pomimo starań może być wiek kobiety. Niestety organizm nie ma nieograniczonych zasobów i z biegiem czasu jest coraz trudniej o poczęcie. Dla kobiet optymalnym wiekiem na zajście w ciążę jest 20-34 lata. Później płodność maleje, co nie oznacza, że zapłodnienie staje się niemożliwe.
Przyczyną niepłodności są zaburzenia funkcji jajników, które przejawiają się cyklem bezowulacyjnym. Owulacja, czyli jajeczkowanie jest momentem uwolnienia dojrzałej komórki jajowej z pęcherzyka Graffa do jajowodu. Średnio owulacja ma miejsce 14. dnia przed wystąpienie krwawienia miesięcznego. Jest niezbędna do zapłodnienia, dlatego w przypadku zaburzeń jajeczkowania występuje niemożność zajścia w ciążę.
Na poczęcie dziecka wpływ mają również zaburzenia endokrynologiczne. Jednym z najczęściej występujących jest zespół policystycznych jajników (PCOS). Charakteryzuje się tworzeniem się torbieli na jajnikach. Oprócz problemów z płodnością PCOS przejawia się również nieregularnymi cyklami miesięcznymi, rzadkimi owulacjami albo ich brakiem, dolegliwym trądzikiem, hiperandrogenizmem (nadmiarem androgenów), hirsutyzmem (nadmiernym owłosieniem), łysieniem plackowatym.
Drugim częstym zaburzeniem hormonalnym jest hiperprolaktynemia. Jest to zespół objawów, które są spowodowane zwiększonym wydzielaniem przez przysadkę mózgową hormonu prolaktyny. Oprócz występowania cykli bezowulacyjnych, a także nieregularnych miesiączek albo ich braku, hiperprolaktynemia objawia się również wzrostem masy ciała, mlekotokiem, umiarkowanym hirsutyzmem, obniżeniem libido czy skłonnością do powstawania obrzęków.
Za problemy z płodnością odpowiada również endometria. Ta choroba hormonalno-immunologiczna przejawia się rozrostem błony śluzowej macicy poza jamą macicy. Może zaburzać proces owulacyjny, uniemożliwiać zapłodnienie czy zagnieżdżenie się zarodka. Przy endometrii odczuwalny jest ból podczas współżycia czy podczas wypróżniania się, nieregularne miesiączki, obfite krwawienie.
Kolejną grupą przyczyn niemożności zajścia w ciążę są choroby układu rozrodczego m.in. niedrożność jajowodów, polipy, mięśniaki i zrostu w macicy, zmiany w budowie szyjki macicy.
Za niemożność zajścia w ciążę odpowiadają również infekcje oraz choroby ustrojowe m.in. zapalenie pęcherza moczowego czy przydatków, cukrzyca, żylaki powrózka nasiennego, choroby przenoszone drogą płciową.
Na powodzenie zapłodnienia wpływa jakość gamet męskich. Wszelkie wady rozwojowe plemników obniżają ich wskaźnik przeżywalności w organizmie kobiety. Słabe komórki nie przetrwają podróży do połączenia z komórką jajową. Do problemów z gametami zalicza się – obniżoną ilość plemników, zmniejszoną ruchliwość czy zmiany w budowie.
Czynnikiem negatywnie wpływającym na możliwość zapłodnienia są zaburzenia chromosomalne i mutacje genetyczne. Najczęściej mówi się o zespole Turnera, czyli występowaniu tylko jednego chromosomu X albo zmianami w strukturze w jednym z dwóch chromosomów X. Przyczyn niemożności zajścia w ciążę można się również dopatrywać w mutacjach genu FMR1, prowadzących do przedwczesnego wygasania czynności jajników. Za problemy z płodnością u mężczyzn odpowiadają mutacje na chromosomie Y oraz w genie CFTR m.in. zespół Klinefeltera czy mikrodelecja regionu AZF.
Przeczytaj także: