Antykoncepcja hormonalna a nowotwór
Czy tabletki antykoncepcyjne mogą zwiększać ryzyko zachorowania i rozwoju raka? Takie pytanie często jest zadawane przez kobiety regularnie przyjmujące antykoncepcję hormonalną. Czy korzystanie z tabletek antykoncepcyjnych jest bezpieczne i zdrowe?
Czym jest antykoncepcja hormonalna?
Najczęściej antykoncepcję hormonalną przyjmuje się w formie doustnych tabletek. To niewielkie pigułki, które zawierają syntetyczne wersje naturalnych żeńskich hormonów (estrogenu oraz progesteronu). Spożywa się je w celu zapobiegania ciąży. Dzięki progestagenowi (syntetycznemu odpowiednikowi progesteronu) tabletki zagęszczają śluz szyjkowy, co zmniejsza jego przepuszczalność. W rezultacie następuje utrudnienie plemnikom możliwości przemieszczania się do komórki jajowej, co wpływa na obniżenie ryzyka zapłodnienia.
Natomiast estrogen wpływa na hamowanie selekcji oraz wzrostu pęcherzyka Graafa, co hamuje owulację. Dodatkowo tabletki wpływają na zmianę właściwości błony śluzowej macicy (endometrium), by uniemożliwić zapłodnionej komórce jajowej zagnieżdżenie się w ścianie macicy. W niektórych przypadkach antykoncepcję hormonalną stosuje się w leczeniu zaburzeń hormonalnych np. skłonnościach do trądziku czy przy obfitej i bolesnej menstruacji. Warto zaznaczyć, że tabletki nie chronią przed możliwością zarażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Wyróżnia się dwa rodzaje tabletek antykoncepcyjnych. Pierwszy z nich to tzw. minipigułki. Są jednoskładnikowe i zawierają jedynie progestagen. Drugi typ to tabletki dwuskładnikowe, które w swoim składzie mają również estrogeny.
Skuteczność metod antykoncepcji określa się według wskaźnika Pearla. Pozwala wyliczyć ile ze 100 aktywnych seksualnie kobiet zaszło w ciąże pomimo stosowania danej formy antykoncepcyjnej. Trzeba zaznaczyć, że im niższy jest indeks wskaźnika Pearla, tym konkretna metoda jest bardziej skuteczna. Dla tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych wskaźnik Pearla wynosi – 0,5 (w przypadku idealnego stosowania) oraz 3,0 (w rzeczywistości), a dla dwuskładnikowych jest to analogicznie – 0,1 oraz 7,6. Żeby zachować efekt antykoncepcyjny tabletek, niezwykle istotna jest regularność oraz systematyczność ich przyjmowania. Pigułki trzeba spożywać codziennie o tej samej porze. Najlepiej postępować według dołączonej do opakowania ulotki. Znajdują się tam wszelkie niezbędne informacje m.in. dotyczące tego, co zrobić, gdy pominie się jedną pigułkę.
Antykoncepcja hormonalna a ryzyko rozwoju nowotworu
Związek antykoncepcji hormonalnej z ryzykiem powstania oraz rozwoju nowotworów jest nadal kontrowersyjnym tematem. Na rozmaitych portalach medycznych można znaleźć sprzeczne informacje. Warto korzystać z rzetelnych i obiektywnych źródeł wiedzy, które bazują na naukowych dowodach, dzięki czemu można uniknąć dezinformacji. Do najczęściej występujących nowotworów u kobiet zalicza się: raka jajnika, raka piersi, raka trzonu macicy (endometrium) oraz raka szyjki macicy.
Warto zaznaczyć, że nowotwór jajnika nie rozwija się z jego tkanek. Komórki kancerogenne pochodzą z innych narządów w jamie brzusznej. Może być wynikiem rozwoju m.in. raka śluzowego, endometrialnego, surowiczego czy złośliwego raka Brennera. Do czynników ryzyka zachorowalności na raka jajnika zalicza się wiek między 50. a 60. rokiem życia, otyłość, niepłodność, obciążenie genetyczne, mutacje BRCA1 oraz BRCA2, wczesne pojawienie się pierwszej miesiączki, późny wiek rozpoczęcia menopauzy, stosowanie długoletniej hormonalnej terapii zastępczej (powyżej 10 lat), korzystanie z wkładki wewnątrzmacicznej. Co ciekawe, według badań stosowanie powyżej 5 lat antykoncepcji hormonalnej zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworu jajnika.
Czynnikiem, który sprzyja zachorowalności na raka piersi, jest zbyt wysoki poziom estrogenów w stosunku do progesteronu. W związku z tym długotrwałe (powyżej 10 lat) przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych może powodować powstawanie nowotworu piersi. Estrogeny wpływają na stymulację komórek gruczołowych piersi do rozrostu. Takie działanie sprzyja powstawaniu nowotworu.
Za przyczynę powstawania raka trzonu macicy (endometrium) uznaje się stosowanie terapii hormonalnej, czyli m.in. antykoncepcji hormonalnej. Najczęściej ten nowotwór rozwija się u kobiet po okresie menopauzy. Zawarte w pigułkach estrogeny wpływają na rozrost endometrium, dlatego ryzyko pojawienia się i rozwoju raka dotyczy tabletek dwuskładnikowych. Nowotwór endometrium może być również przyczyną otyłości, cukrzycy, bezdzietności, niepłodności czy zespołu policystycznych jajników (PCOS).
Rak szyjki macicy jest powodowany przez infekcję wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Można się nim zarazić w trakcie kontaktów seksualnych bez odpowiedniego zabezpieczenia. Do czynników ryzyka zalicza się upośledzenie odporności spowodowane m.in. zakażeniem wirusem HIV, białaczką czy leczeniem immunosupresyjnym. Nie wykazano wpływu stosowania tabletek antykoncepcyjnych na powstawanie oraz rozwój raka szyjki macicy. Błędne stwierdzenie, że istnieje między nimi związek, może wynikać z podejmowania częstych ryzykownych kontaktów seksualnych kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną.
Niezwykle istotna jest odpowiednia profilaktyka – w tym regularne badania ginekologiczne, które pozwolą wykryć nowotwory we wcześniejszych stadiach. Wówczas zwiększa się szansa na powodzenie leczenia.
Przeczytaj także:
Wkładka antykoncepcyjna Diafragma Caya do samodzielnego stosowania, odpowiednia dla 98% kobiet
