Szczelina odbytu – czym jest, przyczyny, objawy i leczenie
Szczelina odbytu to nieprzyjemna dolegliwość. Ma ona miejsce w przypadku ubytku błony śluzowej. Może powodować silny ból oraz rozwój innych nieprzyjemnych dolegliwości. Co to jest? Jakie są jej przyczyny oraz objawy? Jak przebiega leczenie?
Szczelina odbytu – co to jest?
Szczelina odbytu jest spowodowana ubytkiem błony śluzowej w dolnej części kanału odbytu. Jest częstą przypadłością, mogącą utrudniać normalne funkcjonowanie. Można ją zaobserwować w przypadku pojawiania się silnego bólu, który występuje przy defekacji. Podrażnienie tkanek wpływa również na odruchowy skurcz zwieracza wewnętrznego odbytu, który powoduje dodatkowe nasilenie dolegliwości i utrudnienie wypróżniania.
Rozróżnia się dwa rodzaje szczeliny odbytu. Pierwszy z nich to szczelina ostra. Zazwyczaj jest niewielkich rozmiarów. Powstaje w krótkim czasie. Natomiast drugi rodzaj, czyli szczelina przewlekła, rozwija się najczęściej w trakcie kilku tygodni, a jej podłożem jest przewlekły stan zapalny w okolicy odbytu. Ten typ jest bardziej rozległy i kłopotliwy niż szczelina ostra.
Szczelina odbytu – przyczyna
Najczęściej szczelina odbytu powstaje wskutek urazy mechanicznego kanału odbytu. Uszkodzenie może być spowodowane przewlekłym, długotrwałym zaparciem, utrudnionym wydaleniu twardego, suchego czy dużego fragmentu stolca, przedłużającą się biegunką, a także wprowadzaniem ciał obcych do odbytu (w tym odbywaniem seksu analnego). Oprócz szczeliny odbytu występującej w wyniku urazu przyczyn można dopatrywać się również w długotrwałych nieprawidłowych nawykach pracy jelit, nadmiernym napięciu mięśni zwieracza odbytu czy bliznach w okolicach narażonych na uraz. Podłoże problemu może również leżeć w chorobach np. wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, raku odbytu, białaczce, chorobach zakaźnych (np. gruźlicy), chorobach przenoszonych drogą płciową (jak kiła, chlamydia, rzeżączka, HIV), a także przy zmniejszonym przepływie krwi do okolicy odbytu.
Na wystąpienie szczeliny odbytu są wyjątkowo narażone ciężarne kobiety – szczególnie te w trzecim trymestrze ciąży czy świeżo po przebytym porodzie. Wówczas wpływ na wystąpienie problemu mają zaparcia, które można zaobserwować podczas ciąży, a także długotrwałe parcie w trakcie porodu. Szczeliny odbytu są również powszechne u niemowląt.
Szczelina odbytu – objawy
Najczęściej występującym objawem jest ból w okolicy odbytu. Może się on pojawiać podczas czy kilka godzin po powstaniu uszkodzenia. Istotnym objawem jest również odruchowy skurcz zwieracza wewnętrznego odbytu. Utrudnia on oddawanie stolca, co wpływa na komplikację dolegliwości. Skurcz jest mimowolny i nie można go powstrzymać. Można również zaobserwować pojawienie się zaparć, krwawienia, pęknięcia w kanale odbytu, a także pojawienie się dyskomfortu podczas oddawania moczu, nieprzyjemnie pachnącej wydzieliny z uszkodzonego miejsca oraz wystąpienia swędzenia czy pieczenia w urażonej okolicy. Szczelinie odbytu mogą również towarzyszyć hemoroidy.
Szczelina odbytu – leczenie
W celu diagnozy szczeliny odbytu wykonuje się badania fizykalne, a także przeprowadza się wywiad z pacjentem. Leczenie zostaje dostosowane do typu oraz przebiegu problemu.
W przypadku ostrej szczeliny odbytu stosuje się działania zachowawcze. Mają one na celu zapobieganie powstawania problemu w przyszłości. Przede wszystkim istotna jest zmiana konsystencji stolca. Polecana jest zmiana diety przez pacjenta – powinna być bogata w błonnik. Warto jednak wprowadzać błonnik stopniowo do diety, żeby nie doprowadzić do wystąpienia problemów gastrycznych. Ważne jest również spożywanie odpowiedniej ilości płynów w ciągu dnia. Warto również unikać ostrych przypraw, które mogą zwiększać podrażnienia. Czasami stosuje się preparaty zmiękczające stolec czy napięcie zwieracza wewnętrznego. W celu przyśpieszenia gojenia się ran odbytu stosuje się odpowiednie maści oraz żele. Żeby złagodzić ból, można również stosować leki przeciwbólowe. Podczas wypróżniania niewskazanie jest mocne oraz nagłe parcie. Można również stosować nasiadówki, które wykazują działanie rozluźniające.
W przypadku utrzymującego się długotrwale problemu, występowania intensywnego krwawienia czy innych niepokojących objawów stosuje się leczenie chirurgiczne. Częstym zabiegiem jest tzw. precyzyjna dywulsja zwieraczy odbytu. Metoda polega na rozszerzeniu odbytu. W przypadku przewlekłej szczeliny odbytu często stosuje się sfinkterotomię boczną, czyli nacięcie zwieracza odbytu wewnętrznego. Możliwe jest również wycięcie szczeliny odbytu, jednak ze względu na niekorzystną ranę pooperacyjną, czas gojenia jest przedłużony. Wszystkie zabiegi wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Rekonwalescencja po leczeniu chirurgicznym najczęściej trwa około 6 tygodni. Jest to okres, którego tkanki potrzebują do zagojenia, jednak powrót do normalnego funkcjonowania zazwyczaj zajmuje krócej – nawet do 2 tygodni.
Przeczytaj także:
