Konflikt serologiczny. Czym jest dokładnie konflikt serologiczny, kogo dotyczy i czy można się przed nim ustrzec?

Dzisiaj medycyna i nauka na tyle się rozwinęły, dzięki odpowiedniej profilaktyce, jesteśmy w stanie zabezpieczyć zdrowie i życie maluchów narażonych na wystąpienie konfliktu serologicznego. Jednak dawniej przyczyniał się do wielu zgonów nienarodzonych jeszcze lub nowonarodzonych dzieci. Czym jest dokładnie konflikt serologiczny, kogo dotyczy i czy można się przed nim ustrzec?

Konflikt serologiczny pojawia się w momencie, gdy organizm matki zaczyna wytwarzać przeciwciała atakujące czerwone krwinki płodu. Dochodzi do tego, kiedy zetkną się ze sobą dwie różne grupy krwi matki i dziecka. Najczęstszą postacią tej niezgodności jest konfiguracja grup: matka Rh-minus, ojciec: Rh-plus, a dziecko dziedziczy grupę krwi po ojcu, czyli RH-plus. W tym momencie, w organizmie kobiety może dojść do kontaktu dwóch różnych grup krwi, gdy łożysko zostanie w jakiś sposób uszkodzone, np. przez poród, poronienie, amniopunkcję, biopsję, ciążę pozamaciczną itd. Jest to bardzo niebezpieczne, ponieważ może powodować wiele różnych powikłań, w tym niedokrwistość. Zagrożenie pojawia się najczęściej podczas drugiego porodu, ponieważ przy pierwszym organizm dopiero „rozpoznaje” dziecko, jako intruza i najprawdopodobniej nie zdąży go jeszcze zaatakować. Jednak już w trakcie drugiej ciąży jest w pełni przygotowany na pozbycie się „obcego ciała” i jeśli przy pierwszym porodzie nie zostały zastosowane odpowiednie środki, jest wysoce prawdopodobne, że dojdzie do konfliktu serologicznego i choroby hemolitycznej płodu.

Czy istnieje choć minimalne zagrożenie podczas pierwszej ciąży? Niestety tak. Aby mogło dojść do konfliktu serologicznego musi nastąpić bezpośredni kontakt krwi matki z krwią dziecka. Ma to miejsce podczas porodu, lecz istnieją pewne sytuacje, gdy może zdarzyć się to wcześniej. Należą do nich: odklejenie się łożyska, powikłania po zabiegach lub zabiegi wykonywane w trakcie ciąży, np. biopsja, czy amniopunkcja, ciążą pozamaciczna, wcześniejsze poronienia (także te, o których kobieta mogła nawet nie wiedzieć). Wtedy dochodzi do uszkodzenia łożyska i jeśli zbyt wiele krwinek wydostanie się na zewnątrz (co najmniej 0,2 ml) pojawia się zagrożenie. Są to jednak dość rzadkie przypadki. Konflikt serologiczny najczęściej pojawia się w przypadku grupy matki RH-minus, jednak istnieje możliwość wystąpienia również w konfiguracji, gdy mama ma grupę krwi 0, natomiast dziecko dziedziczy grupę po ojcu A lub B.

W ramach profilaktyki każda przyszła mama powinna zrobić badanie wskazujące grupę krwi, czynnik Rh, a także poziom przeciwciał atakujących czerwone krwinki – w momencie, gdy posiada grupę Rh-minus. W przypadku, gdy istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego, zaraz po porodzie (do 72 godzin), podaje się matce w zastrzyku immunoglobinę anty D, która zapobiega powstaniu w organizmie kobiety przeciwciał groźnych dla dziecka. Takie działanie zabezpiecza w 99% przed wystąpieniem konfliktu serologicznego w przypadku kolejnej ciąży.